In de binnentuin onder een parasol schenkt Sandra thee. Het is warm. Een tentoonstelling voor en met vluchteling-kunstenaars is belangrijk, vindt ze. Juist in deze tijd waarin het publieke discours stelt dat vluchtelingen vooral een probleem zijn. “Met de tentoonstelling willen we de menselijke kant laten zien van de vluchteling en dat we allemaal mensen zijn. Als vluchtelingen hier komen, worden ze als een ‘niemand’ ontvangen”, zegt Sandra. “Voor Nederlanders zijn ze de zoveelste binnenkomer.” Het gaat haar aan het hart.

Dat zit zo: Sandra kwam met vluchtelingen in contact toen ze in 2018 tekenles begon te geven aan jonge, alleenstaande vluchtelingen op het Griekse eiland Lesbos, jongeren die destijds even oud waren als haar zoon. “Ik wilde niet alleen werken voor mensen die het goed hebben”, zegt ze. “Dat is niet wat ik wilde. Daarom startte ik het project draw2start, bedoeld voor kinderen zonder ouders die aan de grenzen van Europa strandden. Bij dit werk, gesteund door NGO Movement on the Ground, ligt mijn hart.”

“Als je vrij werk van me koopt dan kan ik materialen kopen en verder gaan met lesgeven.”

Reddingdeken

Dat vrije werk is uitsluitend vluchteling-gerelateerd, het liefst gaat het over kinderen of jongeren. “Zo kan ik hun verhaal vertellen en ik schilder wat in me opkomt. Sinds mijn eerste bezoek aan Lesbos houdt het thema me bezig. Mijn laatste twee werken laten een reddingdeken zien zonder iemand erin, omdat vluchtelingen ‘niemand’ zijn. Dat is precies waar de tentoonstelling in Ruurlo over gaat.

Ruurlo kent een actieve groep ondernemende mensen, Good Looking. De kring bestaat uit een aantal kunstliefhebbers dat het initiatief nam om het aanbod van kunst van hoog niveau in Ruurlo te verbreden. In 2019 organiseerde ze voor het eerst in het centrum van het dorp een tijdelijke, zes weken durende, expositie met als titel ‘Mathilde – van muze tot mythe – in Ruurlo’. De bedoeling is relevante thema’s aan te stippen. Ditmaal moest een nieuwe tentoonstelling over vluchtelingen gaan. “Een lid van Good Looking was in het Haagse Pulchri Studio waar ik een solo expo had met de titel ‘European Comfort’, vertelt Sandra. “Dat lid vroeg me mee te denken over de nieuw te organiseren tentoonstelling.”

Kruisbestuiving

Omdat het onderwerp Sandra na aan het hart ligt zei ze ja. Vier andere geïnteresseerde kunstenaars deden mee. De vijf waren vervolgens 1,5 jaar bezig met de invulling. “De organisatie lag bij het Good Looking-team, dat veel tijd en middelen investeerde. Met zijn allen spraken we door hoe we het voor ons zagen. We kwamen er op uit om middels de expo verbinding te maken met vluchteling-kunstenaars, zodat het een kruisbestuiving zou worden. Zowel wij als de vluchtelingen zouden met eigen werk komen.” Samen met het Good Looking team zochten de vijf beeldend kunstenaars (Jeanne te Dorst-horst, Gabriëlle Westra, Jolien Wesselink, Roelant Hietbrink en Sandra Thie) 25 Nederlandse collega’s die de verbinding wilden zoeken met vluchteling-kunstenaars uit alle windstreken, want tussen ontheemden vind je ook creatievelingen. Dat lukte. Neem Sjoerd Tegelaers. Hij legde contact met Yulia Protsyshyn uit Oekraïne. Beiden zouden elkaar niet veel later portretteren.

“Verre Gezichten Dichtbij is een leuke mix van beeldende kunst geworden. Er zijn portretten te zien, maar ook videokunst, poëzie, tekeningen en beeldhouwwerk”, vertelt Sandra. Zo is er bronzen werk te zien van de Iraanse kunstenaar Masoud Gharibi die in 1988 vanuit Iran naar Nederland kwam als politiek vluchteling. Van de  Russische filmmaakster Vladlena Sandu is de biografische film ‘Holy God’ te zien. Sandra zelf stond in verbinding met de Iraanse Maryam Mashhooriazar. Beide vrouwen schilderden elkaar, en de van Liberiaans-Libanese afkomst Samaa Golderlyne, die een optreden gaf tijdens de opening, liet zich liet portretteren door Sandra.

Menselijke kant

De kruisbestuiving werkte als een tierelier. “Het lag in onze bedoeling de menselijke kant van de vluchtelingproblematiek te laten zien. Ik denk dat we daarin slaagden. Weet je, we zijn allemaal mensen.” Belangrijk om te benadrukken, juist in deze tijd waarin een nieuwe, conservatieve regering aantreedt die niet erg open staat voor ontheemden van buiten Europa, vindt de Haagse portretschilder.

Inmiddels is de expo open voor publiek. Schrijver Kader Abdolah verzorgde de opening op 8 mei. Via Instagram vond Sandra de Liberiaanse artieste Wantee Teelapa die ook al lang in Nederland woont. “Die trad tijdens de opening. Het mooie is dat we allemaal, ook ik, leuke contacten maakten. We vonden het allemaal fijn, prettig en bijzonder. Ik blijf zeker in contact.”

Niks ‘wij/zij’

“Ik ben benieuwd wat de reacties van het publiek gaan zijn”, zegt Sandra. “In ieder geval werd het een rustige, warme, toegankelijke expositie, juist omdat het over contact maken gaat. De expositie straalt geen wij/zij mentaliteit uit. Vluchtelingen zijn een onderdeel van onze samenleving. Dat wilden we neerzetten.” Is er ook een schrijnend vluchtelingverhaal te vertellen dat Sandra bijbleef, vragen we. “Het zijn allemaal schrijnende verhalen”, luidt haar antwoord. “Als je hoort wat die mensen allemaal mee moesten maken, nou, dan hebben wij het hier goed. Maar eenmaal hier, moeten ze tien keer zo hard werken om te laten zien dat ze er ook toe doen. Dat is een probleem in Nederland en ik merk dat. We moeten met zijn allen beseffen dat we in de kern allemaal hetzelfde zijn. Hopelijk zetten we mensen aan het denken.”

“We praten wèl over mensen. Kinderen vluchten niet om rijkdom te zoeken of hebben geen politieke achtergrond. Die discussie hoef ik niet met mensen te hebben”, zegt Sandra ferm.

Naar Den Haag?

Nu nog is de expo enkel in Ruurlo te zien tot en met 22 juni. Maar daarna? Komt de tentoonstelling wellicht ooit naar Den Haag, het politieke hart van Nederland? Het zou een statement kunnen maken. Sandra Thie: “We hadden het erover en het ligt in de bedoeling dat we ermee het land in gaan. Dus het zou me niet verbazen als Verre Gezichten Dichtbij hier komt. Wie weet? Maar eerst Ruurlo, het is net begonnen.”

Tekst en foto’s: Harry Oosterveen en Sandra Thie